Güverte Kaplaması

Metin GÜRKAN
Hulusi GÜRBÜZ

Güverteyi mümkün olduğu kadar sarı renk verebilecek bir ağaç ile kaplamak, modelin daha güzel görünmesini sağlayacaktır.

Daha önce de sözünü ettiğimiz gibi ana gövde sarımı bitinceye kadar gövde, iki çıta arasından sökülmeyecektir. Ancak gövdenin alt sarımına sıra gelince, ana gövde sıkıştırma çıtalarından sökülmeli ve geminin altının sarma işlemleri yapılmalıdır.

TESVİYE
Gövdenin bütünü sarıldıktan sonra tesviye işlemine başlamamız gerekir. İlk tesviye işlemlerimizi ağaç takoza yapıştırılmış kalın bir zımparayla (Tercihen 60 veya 80 numara) yapabiliriz. Zımpara takımı yapabilmek için 4,5x4,5 cm. kalınlık ve eninde, 25 cm. Uzunluğunda, bir marangozdan temin edeceğiniz birkaç doğrama artığı ağaç parçasına ihtiyacımız olacaktır (Şekil 13). Takozlardan birini olduğu gibi kullanacak, diğerinin bir köşesini yuvarlatarak, yuvarlak kenarlı bir takoz elde edeceğiz. Takozun bir kenarının yuvarlatma işlemini, kalın bir eğe kullanarak ve takozu mengeneye kıstırarak yapabiliriz. Bu takozlar çeşitli aşamalarda çok işimize yarayacağından ve köreldikçe devamlı zımpara değiştireceğimizden, zımparanın takozlardan kolay sökülebilmesi için, zımparalar takozlara sökülebilecek bir tutkal ile yapıştırılmalıdır.

Şekil 13- Zımparanın hazırlanması.

Gövdenin orta kısımlarını düz takoz zımparası ile baş ve kıç kısımları yuvarlatılmış, takoz zımpara ile zımparalamalıyız.
Kaplama (sarma) ağacımız olan ıhlamur ağacının ilk kabası alındıktan sonra temin edeceğimiz kırık cam parçalan ile ana gövdeyi sistire edebiliriz. Tüm gövde, bunun gibi tesviye işlemlerinden geçirildikten sonra, ince bir zımpara ile elimizle son zımparayı yapmamız gerekir. Bu aşamada kullanılacak olan zımpara, ince kumlu, örneğin ISO-180 numara olmalıdır.
Artık modelimizin güverte ve postalarının üst tarafına rastlayan iç kısımlarının kaplanması işlemine sıra gelmiştir.
Postaların bu uç kısımlarını, kaplamadan önce kabuk şekline gelen teknemizin iç kısmını sentetik tutkal ile iyice sıvamalıyız. Bu işlem, ince sarma çıtalarının dayanıklılığını arttıracağı gibi, ağacın hava ile olan temasını önleyecek ve daha uzun ömürlü olmasını sağlayacaktır.

KALASTRA

Modelimizin artık dik durması ve güverte üzeri çalışmalarının yapılabilmesi için bir kalastraya ihtiyacımız vardır. Bunun için şekilde gösterilen kalastrayı 5 mm. kalınlığında gürgen kontraplaktan kıl testeresi ile keserek ve yine şekilde gösterilen yerlerden delerek çapı 12 mm., uzunluğu 225 mm. olan iki yuvarlak çıta ile sabitlediğimizde kalastramız hazır hale gelecektir (Şekil 14).

Şekil 14- Kalastıranın yapılması.

POSTALARIN İÇ KAPLAMASI
Postaların iç kısımlarını, 1,5 mm. kalınlığında 4 mm. genişliğinde ıhlamur çıtaları ile tıpkı dış gövdeyi sararken uyguladığımız işlemleri uygulayarak sarmalıyız. Bu sanma işlemini, güverte hizasından başlayarak postaların üstüne doğru, yani aşağıdan yukarıya doğru yapmalıyız (Şekil 15}.

Şekil 15- Gövdenin iç kaplaması.

POSTALARIN İÇ KAPLAMASI
Postaların iç kısımlarını, 1,5 mm. kalınlığında 4 mm. genişliğinde ıhlamur çıtaları ile tıpkı dış gövdeyi sararken uyguladığımız işlemleri uygulayarak sarmalıyız. Bu sanma işlemini, güverte hizasından başlayarak postaların üstüne doğru, yani aşağıdan yukarıya doğru yapmalıyız (Şekil 15).
Postaların iç kaplamalarının sarma işlemi bitince, bu kısımların da kalın bir zımpara ile tesviye edilmesi gerekmektedir. Yine burada da son zımpara, ince bir zımparayla yapıldıktan sonra sıra güverteyi kaplamamıza gelecektir. Güverte kaplaması için modelcinin izleyeceği iki yol vardır. Birincisi, planda verilen genişliğe uygun olarak 6 mm. genişliğinde 2 mm. kalınlığında, model boyuna uygun çam ağacından çıtalar biçtirerek güverteyi kaplamak, ikinci yol ise 1.5 mm. kalınlığında 6-7 mm. genişliğinde, model boyuna uygun ıhlamur çıtalarla güverteyi kaplamak ve tesviye ettikten sonra, ıhlamur çıtalarının üzerini, plana uygun biçimde 6 mm. genişliğinde çam kaplama ile yapıştırııp kaplamaktır.
Burada sizlere, güverte kaplaması olarak çam ağacını tavsiye etmemiz, modelin estetik açıdan daha güzel görünmesi, teknenin renk armonisi içerisinde bir bütün oluşturmasıdır. Bunun yanı sıra meşe ağacından kullanılacak kaplama veya birinci yol olarak sözünü ettiğimiz doğrudan ağaç çıtayla kaplamak, yani güverteyi mümkün olduğu kadar sarı renk verebilecek bir ağaçla kaplamak, modelin daha güzel görünmesini de sağlayabilecektir.

PLANA UYGUN ÇALIŞMA
Modelcilikte esas olan nokta, plana uygun olarak çalışmaktır ve planda istenilen her şeyi, istenilen ölçüde ve ölçekte yapmaktır. Buna rağmen modelcinin gerçek bilgiler elde ederek modelde bazı değişiklikler yapabilmesi, modelcinin aynı zamanda araştırmacılık yönünü de kuvvetlendirecektir. Sizlere güverte kaplamaları hakkında şu bilgileri vermek istiyoruz Modele uygulamak veya uygulamadan verilen plana sadık kalmak tamamen size bırakılmıştır.
Güverte kaplamalarının, genişliklerine göre sınıflandırılmasını Şekil 16'da vermeye çalıştık. Burada görmüş olduğunuz santimetreler gerçek bir geminin giverte kaplamalarının ölçüleridir. Modelimizin yapım yılının 1799 olduğu ve o tarihlerde 20-36 cm. arasında güverte kaplamaları kullanıldığı düşünülecek olursa 36-70 (modelin ölçeği) = 0.5 mm. olacaktır. Yani biz modelimizin güverte kaplamalarım 5 mm. kalınlığında çıtalarla yapacağız.

Şekil 16- Yüzyıllara göre değişen güverte kaplamaları.

Güverte kaplamalarının genişliği yüzyıllara göre farklılıklar göstermektedir. Şöyle ki:
16. yüzyılın başlarında güverte kaplama tahtalarının gençliği 35-45 cm. arası iken,
17. yüzyılda: 20-40 cm. arası,
18. yüzyılda: 20-36 cm. arası.
19. yüzyılın ikinci yarısında:  15-20 cm. arası,
20. yüzyılın ortasından sonra ise 10-15 cm. arasıdır.
Güverte tahtaları arasında 9 mm. boşluk kalıyor ve bu boşluklara önce ince metal levhalar boydan boya çakılıyor ve arada kalan kısımlara iyice nüfuz edecek şekilde zift sürülüyordu.
Güverteyi kaplayan ağaçların boyları ise her geminin ülkesine ve özelliğine göre değişiyordu. Ancak ortak kullanılan bir birleştirme ve simetri hemen hemen her ülkede aynı şekilde kullanılıyordu. Ortaçağdan itibaren dört sıradan sonra tekrarlanan simetriyle güverte kaplanıyordu (Şekil 17).
18. yüzyılda daha çok Fransızlar 6 ara kaplamadan sonra simetri yapıyorlardı.

Şekil 17- Simetrik güverte kaplaması.

Bu çakışmanın diğer postalarda da sağlanıp sağlanmadığını anlayabilmek için baş bodoslamadaki yarığa bir çıta sokularak ve baştan bir iki postaya bu çıtayı toplu iğne ile çakarak sabitleyıp isktletin kıç kısmına kadar uzatıp orada da geçici olarak toplu iğne ile tesbit ettiğimizde, dikkat edilmesi gereken husus, çıtanın gergin bir şekilde olmasıdır. Herhangi bir postanın fazlalık veya noksan kısımlarını, çıtanın düzgün bir hat oluşturup oluşturmadığına bakarak anlayabiliriz. Fazlalığı olan postalar mevcut ise, maket bıçağı veya kalın bir zımpara ile bu fazlalıklar alınabilir. Yanlış kesimden kaynaklanan, postada bir noksanlık olması halinde ise, bu kısımlara ince tahta parçalarını sentetik tutkal ile yapıştırabilirsiniz. Parçalann iyice yapışıp kurumasından sonra tekrar tesfiye ile bu ve bunun gibi hataları örtebiliriz.

Güvertedeki Diğer İşlemler