Gövde Kaplama

Metin GÜRKAN
Hulusi GÜRBÜZ

KAPLAMAYA GEÇİŞ
Tekneyi sarma sırasında baş ve kıç için takoz kullanılması, yeni başlayanlara kolaylık olacaktır.
Biz burada model gemi yapımının aşamalarını, bir yelkenli gemiyi örnek göstererek sürdüreceğiz. Örnek olarak alacağımız bu gemi oldukça detaylı ve modelciyi bir hayli oyalayabilecek nitelikte olup, bu modelin yapımı esnasında elde edilecek bilgi ve tecrübeler, diğer modellerin yapımında da yararlı olacaktır.
Örnek olarak alacağımız Essex Amerikan savaş gemisi 1799 yılında meşhur gemi ustası Enos Briggs tarafından Salem (Massachusetts) şehrinde yapılmıştır. Modelin boyutları ise şöyledir :
Uzunluk: 1090 mm, genişlik: 350 mm. yüseklik 740 mm, ölçek: 1/70'dir.

BODOSLAMA VE KAPLAMAYA GEÇİŞ
Daha önce bahsettiğimiz gibi 15-20 cm'lik uç kısımlarını ıslattığımız ıhlamur çıtaların uçları baş bodoslamadaki yarığın içine geçebilecek şekilde inceltilir (Şekil 4).

Şekil 4- Takoz.

Ana omurganın kalınlığının 5 mm. olduğunu hatırlayarak, iskeleti sarma işlemini yaptığımız ıhlamur çıtaların uçlarının, yarıktan 2.5 mm kadar çıkmaları sağlanmalıdır ki, diğer taraftan girecek olan çıtayı da 2.5 mm.lik bir mesafe kalsın. Kaplama (veya sarma) çıtalarının baş bodoslamadaki bütün postalara çakışacak şekilde olmaları gerekiyor. Bu çakışmayı sağlayabilmek için baş postalar traşlanmalıdtr (Şekil S).

Şekil 5- Maket bıçağı ile traşlama.

Bu çakışmanın diğer postalarda da sağlanıp sağlanmadığını anlayabilmek için baş bodoslamadaki yarığa bir çıta sokularak ve baştan bir iki postaya bu çıtayı toplu iğne ile çakarak sabitleyıp isktletin kıç kısmına kadar uzatıp orada da geçici olarak toplu iğne ile tesbit ettiğimizde, dikkat edilmesi gereken husus, çıtanın gergin bir şekilde olmasıdır. Herhangi bir postanın fazlalık veya noksan kısımlarını, çıtanın düzgün bir hat oluşturup oluşturmadığına bakarak anlayabiliriz. Fazlalığı olan postalar mevcut ise, maket bıçağı veya kalın bir zımpara ile bu fazlalıklar alınabilir. Yanlış kesimden kaynaklanan, postada bir noksanlık olması halinde ise, bu kısımlara ince tahta parçalarını sentetik tutkal ile yapıştırabilirsiniz. Parçalann iyice yapışıp kurumasından sonra tekrar tesfiye ile bu ve bunun gibi hataları örtebiliriz.

TAKOZ KULLANILMASI
Şekil 6'da görülen 103 nolu parçaları hazırlayabilirsek baş re kıçı sararken bu takozların bize çok faydası olacaktır. Bu takozların kullanılmaması halinde modelciliğe ilk başlayanlar, baş ve kıç sarımları esnasında zorluk çekebileceklerdir. Zira kaplama çıtası, bu gibi yerlerde adeta yarım bir helezon oluşturur. Buna rağmen usta modelcilerin birçoğu bu takozu kullanmazlar. Sizlerin de üçüncü veya dördüncü modelinizde bu takozu kullanmanıza gerek duymayacağınız kanısındayız.

Şekil 6- Takoz kullanılması.

Bu takoz, yumuşak bir ağaçtan, tercihen kavaktan yapılmalıdır. Kolay yontulabilmesi ve kolay zımparalanabilmesi için kavak ağacı tercih edilmiştir. Kavak ağacını marketlerden veya sebzecilerden temin edebiliriz.
Çeşitli meyve veya sebzeler kavaktan yapılmış sandıklarla nakledildiğinden bu malzemeyi kolaylıkla temin edebileceğinizi zannediyoruz. Sandık tahtalarının birkaçını kullandığımız beyaz sentetik tutkalla birbirine yapıştırsak baş ve kıç takozlarında kullanacağımız malzemeyi elde etmiş oluruz. Tutkal, ağaçlara sürüldükten sonra ağaçlar pres edilerek kurumaya bırakılmalıdır. Bu pres işini iki adet işkence ile yapabileceğimiz gibi, düz bir yerde üzerlerine ağırlık koyarak da kurumaya terkedebiliriz,
Elde ettiğimiz takozun üzerine baş bodoslamadaki yangın iç kısmının şekli çizilmelidir (Şekil 4). Takozun alın kısmına bir numaralı postanın şekli çizilerek tesfıye işlemine girişilir (Şekil 7).

Şekil7- Takozun alın kısmı.

Baş bodoslama için dde edilen bu takozun simetrisi ve kıç içinde aynı işlemler tekrar edilerek kıç form elde edilmeye çalışılır (Şekil 8).

Şekil 8- Kıç formun elde edilmesi.

Takozları baş ve kıça, plana uygunluk sağlayarak yapıştırdjğımızda kaplama çıtalarımızı daha kolay bir şekilde baş ve kıça sarma olanağına sahip olabiliriz.

KAPLAMA
Kaplama sırasında çıtanın başında ve ucunda olması gereken bombeyi verebilmek için elektrikli bir havyadan yararlanabiliriz.
Postaların gerekli uygunluk kontrolları ve gerekli lesviye işlemleri yapıldıktan sonra modelimizin iskeletini sarmaya başlayabiliriz. 15-20 cm. kadar uçları ıslatılmış çıtalarımızın baş bodoslamaya gelen kısımlarının uçları Şekil 9'da görüleceği gibi bir maket bıçağı ile kesilerek atılır.

Şekil 9- Maket bıçağı ile çıtaların uçlar kesilir.

Bunun amacı, baş ve kıçta bir hayli bombeleşen çıtaların daha iyi bir şekil alması ve plandaki şekillere uygunluk sağlamakla birlikte, gerçek ahşap teknelerin yapımında da aynı usullerin kullanılmış olmasıdır (Şekil 10).

Şekil 10- Baştaki ve kıçtaki bükülmeler.

Baş bodoslamayı kaplayacak şekilde 15-20 cm. sini ıslattığımıs çıtalann kıça rastlayan kısımlarını da ıslatmalıyız. Baş bodoslamada bazı kısımlarını attığımız çıtaların kıç kısmına rastlayacak kısımlarını da maket bıçağı ile kesip atmalıyız. Kaplama için hazırladığımız, her iki ucu ıslatılmış bir çıtanın son şekli Şekil 11'
de görülmektedir.

Şekil 11- Bükülmüş çıtalar.

Çıtanın başında ve ucunda olması gereken bombeyi çıtaya verdirebilmek için ıslatmanın dışında bir metodu da deneyebiliriz. Bunun için elektrikli bir havyadan yararlanabiliriz. Çıtayı yakmayacak, fakat şekillendirebilecek bir sıcaklıkdaki havyayı çıtanın 10-15 cm. kadar ucundan ortaya doğru bastırarak hareket ettirirsek çıtanın bombeleştiğini görebliriz.
Burada dikkat edeceğimiz husus, ısıtma işlemini havyanın tam sıcak olan uç kısmı ile değil de biraz daha az ısınan ucun arka kısmı ile yapmalıyız (Şekil 12).

Şekil 12- Bir elektrikli havya ile ısıtarak çıtanın ucunun bükülmesi.

SARMA İŞLEMİ
Islattığımız, uçlarını kestiğimiz ve gerekli bombeyi alan çıtalarımızla iskeleti sarmaya başlayabiliriz. Çıtanın ıslak kısımlarının altına herhangi bir yapışkan sürmeden toptu iğne ile baştan itibaren çakarak çıtayı sabitleştirmemiz gereklidir. Islak olmayan kısımların altına sentetik tutkal sürülerek toplu iğne ile çıtayı postalara sabitleyebiliriz. Kıç kısmını kaplayacak olan çıtanın da ıslak olduğunu düşünürsek, burayı da yalnızca çakarak kıç postalara ve takoza sabitleyebiliriz. Baş ve kıça tutkal sürmememizin amacı, sentetik tutkalın su ile çözünür olmasıdır. Çıtalara veya postalara tutkal sürmüş olsaydık buralarda yapışma temin edemezdik. Birinci çıtadan sonra ikinci çıta için de aynı işlemi yapmalıyız. Kaplamanın en önemli kısmı ikişer ikişer veya üçer üçer karşılıklı kaplamaktır. Şöyle ki: iskeletimizin sağ tarafını üç çıta ile sarmışsak hemen sol tarafını da üç çıta ile sarmalıyız. Yani üç sağ, üç sol sararak iskeletin sarma işini eşit şekilde yapmalıyız. İskeletin önce bir tarafını sarıp bitirdikten sonra diğer tarafını sarmak yanlış bir davranış olacaktır ve Şekil 10'da görülen simetri hiç de uygun olmayacaktır.
Bir tarafına üç çıta sarıp diğer tarafını sarmaya başladıktan ve buradaki simetriyi sağladıktan sonra, daha önce sarımını yaptığımız tarafın baş ve kıça rastlayan çıtalarının ıslak olması nedeni ile tutkal sürmediğimiz çıtaların altına şimdi tutkal sürebiliriz. Zira biz diğer taraftaki çıtaları sararken ıslak olan çıtalar kurumuş olacaktır. Toplu iğneleri söküp çıkardığımızda çıtaların kuruduğunu, hatta takozun formunu aldığını da görebiliriz. Bu çıtaların altına tutkal sürüldükten sonra önceki iğne deliklerinin üzerine gelmeyecek şekilde çıtaları çakabiliriz. Toplu iğneler hiçbir zaman sonuna kadar çakılmayacaktır. Çünkü tutkal kuruduktan sonra bu toplu iğneler sökülebilmelidir.

Güverte Kaplaması
Güvertedeki Diğer İşlemler